Dit keer ga ik alleen op pad. Vandaag (zaterdag 3 augustus 2019) staat een stadswandeling in Alkmaar op het programma. Ik heb een lange reis voor de boeg, dus ga ik met de trein van 7.30 uur naar Alkmaar. Reistijd: 3.33 uur. In verband met werkzaamheden aan het spoor rijden er geen treinen tussen Rotterdam CS en Leiden CS. Dit houdt in dat ik via Den Bosch, Utrecht CS, Amsterdam Amstel, Amsterdam CS, Amsterdam Sloterdijk, Zaandam en Castricum naar Alkmaar moet reizen. Ik moet zowat heel Nederland doorkruisen om op de plaats van bestemming te komen.
Om 11.03 uur kom ik aan in Alkmaar. Vanaf het station is het ongeveer 10 minuten lopen naar het historische centrum. Gewapend met een plattegrond ga ik op zoek naar de mooiste plekjes.
Ik loop over de Bergerbrug en passeer het Clarissenbolwerk. Aan de rechterkant zie ik een bronzen beeld van een boer met kalf.
Een paar honderd meter verderop zie ik een mooie hoekwoning “Povenhuis Paling en Van Foreest”, de woning van de huismeester en zijn vrouw. Het hofje ligt prachtig bij het bolwerk, op de hoek Zevenhuizen/Geest. Hier wonen alleenstaande dames. In 1540 werd het hofje gesticht door een welgesteld echtpaar. Boven de ingang prijken hun familiewapens. Helaas is het oudste hofje van Alkmaar alleen te bezoeken tijdens Open Monumentendag.
Via de Geest en de Lindegracht loop ik naar het Hofje van Splinter. De Geest is een schilderachtig straatje dat vaak als decor diende voor films en reclames. Het is er super rustig.
De Geest is een schilderachtig straatje
Anton Pieck-achtig pand, Kanisstraat 1 (zijstraatje van de Geest)
Lindegracht
Lindegracht
Het Hofje van Splinter is gelegen aan de Ritsevoort (nr. 2), op de hoek Lindegracht/Ritsevoort. Wat me meteen opvalt zijn de vele schoorstenen en het gevelbeeld van een herderin met het familiewapen van Margaretha Splinter. Het is een mooi pand, waarin een advocatenkantoor is gehuisvest. Maar waar is de toegangspoort? Een voorbijganger weet mij te vertellen dat ik het hofje kan bereiken via een gewone deur. Huh? Zo stap je toch een advocatenkantoor binnen? Inderdaad, maar deze deur leidt ook naar het piepkleine hofje. Ik besluit naar binnen te gaan, ook al voel ik me er wat ongemakkelijk bij. Ik beland in een lange gang. Aan het einde van de gang bevindt zich het hofje met een mooi binnentuintje. Dit is met recht een verborgen pareltje. Het hofje werd in 1646 gesticht uit de nalatenschap van Margaretha Splinter en was bedoeld voor alleenstaande dames van goede afkomst die aan lager wal waren geraakt. Vandaag de dag wonen er nog steeds oudere alleenstaande dames.Het hofje telt acht woningen. Een bewoonster is aan het tuinieren. Ik begroet haar en maak een aantal foto’s. Eerlijk gezegd voel ik me een indringer, daarom ga ik er snel vandoor.
Grote schoorstenen voor de 8 tegelkachels
Gevelbeeld herderin met het familiewapen van Margaretha Splinter
Via de groene deur bereik je het hofje
Hofje van Splinter in vroeger tijden
Fraai binnentuintje
Voormalig stook- en washok (nu fietsenhok)
Vervolgens loop ik naar het aan de Oudegracht gelegen Wildemanshofje. Onderweg zie ik een heleboel mooie grachtenpanden en ophaalbruggetjes. Ik moet haast maken, want het hofje is vandaag geopend tot 12.00 uur.
Oudegracht: Hofje van Splinter
Oudegracht, ophaalbruggetje
Gevelsteen oorlogsschip, Oudegracht 241
Oudegracht, Wildemanshofje
Tien minuten voor sluitingstijd kom ik aan bij het Wildemanshofje. Dit is het grootste hofje van Alkmaar. De toegangspoort is niet te missen, dankzij het grote witte beeld van een wildeman in een blauw geschilderd nisje. Met aan weerszijden een beeld van een vrouw. Via de poort betreed ik het hofje. Wat ik te zien krijg is een prachtig, symmetrisch aangelegde binnentuin met daaromheen 24 woningen. In de binnentuin staat een waterpomp en een beeld van een wildeman, compleet met knots. Dit beeld verwijst naar de stichter, Gerrit Wildeman. Ook in dit hofje wonen alleen dames.
Op naar de overige twee hofjes, die gelegen zijn aan de Gedempte Nieuwesloot. Jammer genoeg staat de straat vol met marktkramen. Het is lastig om het Hofje van Sonoy en het naastgelegen Povenhuis van Nordingen te fotograferen. In Povenhuis van Nordingen woonden vroeger acht oude mannen. Het Hofje van Sonoy wordt niet meer bewoond. Hier kun je neerstrijken op een sfeervol terras of een kijkje nemen in één van de winkeltjes. De hoge toren is een echte blikvanger. Je kunt het hofje betreden via twee toegangspoorten.
Ik loop via de Langestraat naar de Waag. In de drukke winkelstraat bevindt zich het stadhuis. Een bijzonder gebouw dat meteen in het oog springt, door de langgerekte voorgevel met witte horizontale strepen. Op de balustrade tussen de dakkapellen zitten twee gouden duiven. De ruimte onder het trapbordes diende vroeger als gevangenis. Het nabij gelegen Moriaanshoofd maakt al jarenlang deel uit van het stadhuis. Vroeger was het een chique herberg. Bovenop de voorgevel is een kleurrijke beeldengroep te zien. In de Langestraat zijn vijftig historische themategels aangebracht, die stap voor stap de geschiedenis van Alkmaar verbeelden. De Bergense kunstenares Pauline Bakker heeft de afbeeldingen voor de "Walk of History" getekend.
Beeldengroep Moriaanshoofd, Langestraat 93
Langestraat, Walk of History
Als je in Alkmaar bent moet je de Waag gezien hebben. In 1582 werd de kapel van de Heilige Geest omgebouwd tot het waaggebouw. Het gebouw is werkelijk prachtig! Ik let altijd op de details. Die zijn vaak verrassend mooi, zoals de toren met beroemde ruitertjes, het uurwerk en het tegeltableau van de stedenmaagd. Tegenwoordig zijn de VVV en het Hollands Kaasmuseum in het gebouw gevestigd. In het kaasmuseum vind je onder meer veel informatie over de twee bekendste Hollandse kazen: de Edammer en Goudse kaas. Verder geeft de collectie met historische objecten een mooi beeld van de geschiedenis van het kaasmaken. Op het Waagplein vindt van april tot en met september elke vrijdagochtend van 10.00 – 13.00 uur de kaasmarkt plaats. Het betreft een toeristische demonstratie. Men toont hoe op traditionele wijze kaas wordt verhandeld. De kazen worden op de berries gezet. Vervolgens dragen de kaasdragers deze naar de weegschalen. Het loven en bieden tussen koper en verkoper gaat gepaard met handje klap. Het kaasgilde bestaat uit kaasdragers en de kaasvader. De kaasdragers zijn onderverdeeld in 4 groepen, zogeheten “vemen”. Elk veem heeft zijn eigen kleur: rood, groen, blauw en geel. De kleuren zijn terug te vinden in de strooien hoeden en de berries. Eeuwenlang was Alkmaar het centrum van de regionale kaashandel.
Op het Waagplein zijn twee leuke bronzen beelden te zien; kaashandelaren en een kussend kaasmeisje.
Kiss me!
Kaashandelaren
Via Luttik Oudorp en het Verdronkenoord loop ik naar de Accijnstoren, gelegen aan de Bierkade. Het is gezellig wandelen langs de gracht met zijn vele monumentale panden en ophaalbruggetjes. De Accijnstoren, gebouwd in 1622, is al van verre te zien. Vroeger was het een soort belastingkantoor. Iedereen die goederen wilde invoeren moest bij de Accijnstoren belasting betalen. Accijnzen vormden een belangrijke bron van inkomsten voor de stad. Vandaag de dag doet de toren tijdens de zomermaanden dienst als kantoor van de havenmeester. Vanaf de kade zie ik bootjes voorbij varen. Een genot om naar te kijken.
Misschien nog een leuk weetje… In 1924 heeft men de toren 4 meter verplaatst (richting het kanaal), omdat de Bierkade verbreed moest worden in verband met het toenemende verkeer. Het verrollen van de toren was een flinke klus.
Luttik Oudorp
Luttik Oudorp
Gaper, Luttik Oudorp 108
Verdronkenoord, ophaalbruggetje en de Vigilantie
Gevelsteen bootje, Verdronkenoord 37
Gevelsteen De Zoete Inval, Verdronkenoord 2
Gevelsteen zeilbootje, Verdronkenoord 65
Gevelsteen Accijnstoren
Verdronkenoord en de Accijnstoren
Bierkade en de Accijnstoren
Op een landtong bij de Accijnstoren stond een kraan, een houten hijssysteem met tredmolen om zware lading van een schip op de kade te hijsen. Deze kraan is destijds verplaatst naar de Kraanbuurt, aande andere kant van het Verdronkenoord. Op de gevelsteen van Kraanbuurt 2 is het werktuig nog te zien. In de Kraanbuurt ontdek ik een heuse restaurantboot.
Op de hoek van het Verdronkenoord en de Mient vind je de beroemde visbanken. De Vismarkt bestaat uit twee evenwijdig geplaatste, rechthoekige gebouwtjes met leien daken. Bovenop het dak van één van de gebouwtjes staan twee beeldjes van een visser en een visverkoopster. Tot 1998 werd er nog vis verkocht in de 16e eeuwse houten gebouwen. Zo werden de visverkopers beschermd tegen de wind. Gelukkig, werd de vis niet meer, zoals vroeger, in het water van de gracht “vers” gehouden. Vroeger werden op de visbanken de vissen uitgestald. Tegenwoordig dienen de hardstenen banken bij mooi weer als eettafel voor restaurantgasten. De pomp, die bij de visbanken staat dateert uit 1882.
Tot slot ga ik de Oude Stad verkennen. De Mient is een sfeervol plekje. Hier zie je prachtige panden en veel terrassen aan het water. Zelfs op de Gewelfde Stenenbrug zijn terrassen te vinden. Zin in een boottochtje door de Alkmaarse grachten? In de Mient bevindt zich de afvaartplaats voor de rondvaartboten. De boten vertrekken elk heel uur.
Gezellig druk in de Mient
Prachtige panden
De Leeuwenburg
Gevelsteen rijderups en kroon, Mient 23
Terrassen op de Gewelfde Stenenbrug
Afvaartplaats voor de rondvaartboten
De Mient, ophaalbruggetje
Gevelsteen Vier Heemskinderen, Mient 2/Waagplein
Via een ophaalbruggetje (tegenover de Waag) loop ik naar de andere straatjes in de Oude Stad, zoals het Fnidsen, de Hekelstraat en de Appelsteeg. Ik slenter door de smalle straatjes en zie ontzettend veel leuke winkeltjes. De één nog leuker dan de ander. De winkeltjes zijn gevestigd in Anton Pieck-pandjes. Tot mijn grote verbazing zie ik in het Fnidsen een pand waar de eerste Alkmaarse Albert Heijn was gevestigd. Tegenwoordig is het een kledingwinkel. In de Hekelstraat zie ik een heel bijzonder snoepwinkeltje, Sweets genaamd. Ik stap binnen en waan me in een oud-Hollandse snoepwinkel uit 1900. Ook kun je hier terecht voor huisgemaakte wafels, poffertjes en appeltaart. Het winkeltje staat vol mensen. Hierdoor kan ik geen foto's maken van het authentieke interieur. Jammer, maar het is niet anders.
Vervolgens loop ik even de Appelsteeg in, omdat ik graag het Huis met de Kogel wil bewonderen. Eén van de mooiste panden van Alkmaar. Het 16e eeuwse pand is op een muur na volledig uit hout opgetrokken. Het huis heeft zijn naam te danken aan de kanonskogel die linksboven in de houten voorgevel is te vinden. Deze kogel zou tijdens het Spaanse Beleg in 1573 afgeschoten zijn door de Spaanse troepen. De bewoners (waaronder de bekende hageprediker en mandenmaker Jan Arendsz) bleven ongedeerd.
Huis met de Kogel, Appelsteeg 2
Vanaf het nabij gelegen ophaalbruggetje kun je mooie foto’s maken van de Waag. Zo te zien ben ik niet de enige. Veel toeristen maken een foto vanaf deze brug. Tja.. het is dan ook een prachtig plaatje.
Natuurlijk wil ik ook het Huis met de Schopjes op de gevoelige plaat vastleggen. Daarom loop ik een klein stukje langs de gracht (Luttik Oudorp). Dit prachtige, rijk versierde pakhuis, heeft één van de mooiste trapgevels van Alkmaar. Vroeger was dit gebouw het onderkomen van de Alkmaarse koekenbakkers.
Luttik Oudorp
Huis met de Schopjes, Luttik Oudorp 110
Ik heb me prima vermaakt in Alkmaar. Het was de lange reis meer dan waard. Omstreeks 16.30 uur loop ik op mijn gemak naar het station. Met de trein van 16.57 uur ga ik weer terug naar Middelburg, waar ik om 20.30 uur aankom.
Nawoord: Ik vind Alkmaar een prachtige stad. Alkmaar staat bekend als kaasstad. De kaasmarkt is dé trekpleister van de stad, maar er is zoveel meer te zien en te doen. Het historische centrum van Alkmaar is vrij compact. Je hoeft maar een klein eindje te lopen om van de ene naar de andere bezienswaardigheid te lopen. Alkmaar heeft maar liefst 400 monumenten in het historische centrum. Enkele mooie monumenten zijn: het Waaggebouw, de Vismarkt, de Accijnstoren, het Huis met de Kogel en het Huis met de Schopjes. Verder zie je er rustige hofjes, mooie grachten, (ophaal)bruggetjes, gevelstenen, leuke winkeltjes en gezellige terrasjes.
Als je in Alkmaar bent, dan mag je de hofjes niet overslaan. Vaak zijn het verborgen pareltjes. Veel hofjes zijn vernoemd naar hun weldoener(s) en gesticht met het geld uit hun nalatenschap. Hofjes werden gesticht door rijke particulieren om onderdak te bieden aan armlastige ouderen, meestal familieleden en geloofsgenoten. Maar ook om hun naam voort te laten bestaan. Er zijn twee hofjes toegankelijk voor het publiek: het Hofje van Splinter en het Wildemanshofje. Respecteer bij je bezoek de rust en de privacy van de bewoners.
Openingstijden Hofje van Splinter (Ritsevoort 2): 1 april tot 1 oktober: maandag t/m zaterdag van 11.00-20.15 uur, zondag en feestdagen van 14.00-17.00 uur. 1 oktober tot 1 april: maandag t/m zaterdag van 11.00-17.00 uur, zondag en feestdagen van 14.00-17.00 uur.
Openingstijden Wildemanshofje (Oudegracht 45): maandag t/m vrijdag van 10.00-17.00 uur, zaterdag van 10.00-12.00 uur, zondag geen toegang.
Er zijn nog veel meer hofjes, maar deze zijn alleen tijdens Open Monumentendag te bezichtigen: - Povenhuis Paling en Van Foreest (Hoek Zevenhuizen/Geest) - Povenhuis Bijlevelt (Koningsweg 83/Hoek Doelenstraat) - Huis van Zessen (Schoutenstraat 2) - Povenhuis van Nordingen, ook wel het Huis van Achten genoemd (Lombardsteeg 23) - Povenhuis van Oosthoorn (Koningsweg 70) - Doopsgezinde Hofje (Koningsweg) Elk tweede weekend van september is het Open Monumentendag in heel Nederland.
In Alkmaar kun je heerlijk shoppen. Alkmaar telt twee hoofdstraten: de Langestraat en de Laat. Hier zitten alle bekende ketens bij elkaar. In de zijstraatjes tussen de twee winkelstraten vind je kleinere winkels en boetiekjes. Zelf vind ik de sfeervolle Oude Stad helemaal geweldig. In de smalle straatjes zie je veel bijzondere winkeltjes, restaurantjes en cafés, die gehuisvest zijn in de oude koopmans- en pakhuizen. De Oude stad ligt vlak bij de Waag en bestaat uit de volgende straten: het Fnidsen, de Hekelstraat, de Appelsteeg en de Mient.